- CONGUM seu CONGO
- CONGUM, seu CONGORegnum quod et Manicongo dicitur, situm in Africa, in Aethiopia inferiore, cuius circuitus dimetiendus est lineâ rectâ a fluvio Goanza, versus Septentrionem, usque ad fluvium Rubrum, qui scopulos rubros alluens talem habet colorem: Ea continet 375. milliar. hinc alia ducenda est linea obliqua veflus Orientem, per confinia regni Anzicani, quae ad 450. milliar. extenditur, a cuius extremitate linea rursus recta, versus Meridiem per montes Crystalli, non Angolanos, qui ab his longe versus Meridiem, sunt remoti, et Nitri et Argenti per Verbelam fluvium usque ad confinia Malembe ducenda, quae 500. continet milliar. ab huius rursum extremitate, ducta alia per lacum Aquelondam, versus Occidentem, usque ad ostium fluvii Goanzae, qui ex hoc lacu effluit in mare 360. est milliarium; atque ita totus regni Congiani circuitus continet 1685. milliatia. Latitudo eius cognoscetur, lineâ obliquâ ab Occidente versus Orientem ductâ, ab ostio Zairi fluvii, quod adiacet promontorio Patraon, a Lusitanis dicto, per montes Solis et Crystalli, usque ad 105. milliaria a Nilo, 600. milliar. continens, quae regni totius latitudo. Multo quidem olim fuit amplius, cum circumiacentes regiones pleraeque sub uno regno comprehenderentur, sed per Vasallorum perfidiam, in terminos hos angustos, comparatione praeteritorum est conclusum. Divisum est hoc regnum in sex provincias, nempe Bambam, Sognum, Cundam, Pangum, Battam, Pembam: Banza, nune San-Salvador, sedes regia, situ opportunô. Id Mercator sic limitat, ut a promontorio S. Catharinae, quod secundô gradu abest, ab Aequinoctiali, Austrum versus protendatur usque ad pro montor. Ledo: habeatque ad Occasum Oceanum Aethiopicum, ad Meridiem montes Lunae, et Caferes populos, ad Ortum montem a quo fluvii emanant, qui in Nili fontes prolabuntur: et ad Septentrionem territorium regni Benin. Natal. Metel. Detectum a Iacobo Ceno, Lusitano, A. C. 1484. sub auspiciis Iohannis Regis sui. Huius aliquot urbes subsunt Lusitanis, ut Loanda seu Civit. S. Pauli, Benguela et Embaca, iuxta Conanzam fluv. Ioh. Barro. l. 3. c. 3. Maffaeus, in hist. Ind. l. 1. Marmol. l. 9. c. 24. 25. Hormius de hoc regno ita: Huius olim singulae provinciae cum singulos haberent Reges, universae taudem in unius Regis Bembae potestatem concessêre: id quod din ante A. C. 1400. factum est. Postea variisiterum deficientibus provinciis, in diversa Regna Congense Imperium dissiliit, e quibus Angolae Regnum potentifsimum, de quo dictum supra. Cum dein Lusitani, in circumnaviganda Africa occupati, mercatutam cum Congensibus exercere ac familiaritatem contrahere coeperunt, hâc occasione fides Christiana paulatim apud eos introducta, tantis mox auctibus crevit, ut ipse Iohannes II. Portugall. Rex eo navigaret, et Regem Congi converteret, qui A. C. 1491. baptizatus, Ioannis nomen accepit: Secuta per totum regnum vestitus quoque morumque Lusitanicorum imitatione. Quae mutatio cum suspecta barbaris esset, primi Anziges defecerunt: secuti Congenses ipsi, quorum pars longe maxima ab alfonso Rege, qui Ioanni successerat, itidem defecit. Quibus tamen superior Alfonsus factus, successores ordine habuit Petrum, Franciscum, Iacobum, henticum, et Alvarum I. sub quo Agages sive Iacchae, populus interioris Africae ferocissimus, Regnum invaserunt, A. C. 1560. illudque ingenti caede exhaustum occupârunt: pulsô Rege Alvarô, qui in exigua Insul. Zaire fluminis delituit, donec a Sebastiano Lusitaniae Rege Pulsis vicissim Iacchis, restitutus est. Ei successit Alvarus II. A. C. 1580. etc. Georg. Hornius, Orb. Imp. p. 465. et seqq.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.